Wojciech Szumlański
Postęp technologiczny obdarował nas wieloma wspaniałymi rzeczami, znacznie ułatwiającymi nasze codzienne życie. W 1879 roku pierwsze żarówki Thomasa Edisona rozświetliły ulice Nowego Jorku, rozpoczynając erę sztucznego oświetlenia. Obecnie, około połowa ludności Unii Europejskiej straciła możliwość zobaczenia Drogi Mlecznej z miejsca zamieszkania. Nie jest to jedynie problem astronomów i pasjonatów - wiele gatunków zwierząt i roślin znacząco zmienia swoje zachowanie po ekspozycji na sztuczne światło, co często negatywnie wpływa na ich przetrwanie.
Wyrazistym przykładem są żółwie morskie, które wracają po latach na te same plaże, na których się wykluły, aby złożyć jaja. Gdy obszary przy plaży są mocno oświetlone, samice mogą być zniechęcone do zakładania gniazd, a sztuczne światło może dezorientować wyklute młode. Zmylone blaskiem, często nigdy nie znajdują drogi do oceanu, grupując się przy lampach, co prowadzi do odwodnienia i zmęczenia. To z kolei powoduje znaczne zmniejszenie szans na przeżycie kluczowych pierwszych godzin życia młodych żółwi.
Zdrowie ludzkie również cierpi, zaburzenia rytmu dobowego prowadzą między innymi do zmian w falach mózgowych, produkcji hormonów czy regulacji komórkowej. Artykuł zatytułowany "Zmianowy system pracy i jego wpływ na stan zdrowia pielęgniarek" opublikowany w 2024 roku sugeruje, że praca zmianowa oraz nocna ekspozycja na sztuczne światło mogą zwiększać ryzyko raka piersi oraz jelita grubego spowodowane zmianami w wydzielaniu melatoniny, zakłócenie rytmu dobowego prowadzące do zaburzeń hormonalnych oraz osłabienie mechanizmów naprawczych DNA, co sprzyja mutacjom nowotworowym. Inne badanie przeprowadzone w Izraelu, po uwzględnieniu map zanieczyszczenia światłem i przypadków zachorowań na raka piersi, pokazało znaczną korelację. Kobiety mieszkające w miejscach, gdzie o północy na zewnątrz można było czytać książkę, po uwzględnieniu innych czynników miały o 73% większą szansę na zachorowanie na raka, niż kobiety mieszkające w mniej oświetlonych miejscach.
Zanieczyszczenie światłem stanowi tak samo duży problem jak inne rodzaje zanieczyszczeń. Walka z nim jest bardzo trudna, ale istnieją sposoby na ograniczenie jego negatywnego wpływu na ludzki organizm. Takie miejsca jak wyspa La Palma w archipelagu wysp Kanaryjskich słynie ze swojego ciemnego nieba. Na większości wyspy zamontowane są specjalne mocno ukierunkowane lampy, które świecą delikatnym pomarańczowym światłem. To pozwala chronić ciemne niebo, endemiczne gatunki i zdrowie ludzkie.